Urlop na żądanie — wszystko, co musisz wiedzieć

Urlop na żądanie potrafi być dla pracowników jedną, wielką niewiadomą. Nic dziwnego. By dobrze zrozumieć zasady jego działania, należy bowiem zapoznać się nie tylko z kodeksem pracy, ale także z orzecznictwem na jego temat.

Poniższy artykuł ma jednak rozwiać wszelkie wątpliwości. Staramy się w nim przejrzyście i kompleksowo wyjaśnić wszystkie kwestie związane z tą formą czasu wolnego od świadczenia pracy.

Co to jest urlop na żądanie?

Urlopem na żądanie nazywamy najczęściej dzień wolny od pracy spowodowany nieprzewidywalną, nagłą niedyspozycją.

• Awaria samochodu i brak możliwości pojawienia się w biurze? Możemy uratować sytuację urlopem na żądanie.
• Konieczność pojawienia się w urzędzie, o której dowiedzieliśmy się z dnia na dzień? Również możemy skorzystać z tej formy urlopu.

Innymi słowy, urlop na żądanie daje nam kilka dni w roku na pokonanie trudności, których nie mogliśmy wcześniej przewidzieć.

Urlop na żądanie — ile przysługuje dni?

W każdym roku kalendarzowym możemy wykorzystać 4 dni urlopu na żądanie. Jeżeli tego nie zrobimy, w kolejnych latach pula nie zostanie powiększona o niewykorzystane dni – wymiar UŻ jest zawsze taki sam (niezależnie od ilości pracodawców, z którymi posiadamy stosunek pracy).

Poznaj zasady działania urlopu na żądanie

Urlop na żądanie wchodzi w skład urlopu wypoczynkowego, obok którego wyróżniamy także m.in.:

• Urlop okolicznościowy – to pojedyncze dni przysługujące z tytułu różnych życiowych zdarzeń, takich jak urodzenie dziecka, własny ślub, czy pogrzeb najbliższego członka rodziny;
• Bezpłatny urlop – jak wskazuje jego nazwa, to dni wolne, za które nie pobieramy wynagrodzenia;
• Urlopy związane z rodzicielstwem – macierzyński, tacierzyński, rodzicielski i wychowawczy.

Urlop wypoczynkowy, którego częścią jest urlop na żądanie to – w zależności od stażu pracy – 20 dni lub 26 dni. Jeśli wykorzystamy jeden dzień w ramach urlopu na żądanie, pozostanie nam 19 lub 25 dni. Jednocześnie wykorzystując wszystkie 20 lub 26 dni w ramach urlopu wypoczynkowego, nie możemy już skorzystać z urlopu na żądanie, ponieważ „wyczerpaliśmy naszą pulę”.

Opisując urlop na żądanie w kilku prostych słowach, możemy powiedzieć, że jest urlopem wypoczynkowym, który jednak możemy zgłosić pracodawcy dużo później (nawet w tym samym dniu, w którym zamierzamy go wykorzystać).

Jak można wziąć urlop na żądanie?

O chęci wybrania urlopu na żądanie możemy poinformować pracodawcę najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia, ale nie później niż w chwili, w której mieliśmy rozpoczynać naszą pracę.

Przykład:

Rozpoczynamy zmianę o godzinie 6:00, jednak zawiódł środek transportu, którym mieliśmy dostać się do pracy. Nie mamy możliwości skorzystania z komunikacji zastępczej. Jeśli zdecydujemy się na UŻ, powinniśmy zdążyć poinformować o tym fakcie przełożonego przed godziną 6:00.

Dopuszczalne formy poinformowania szefa o żądaniu urlopu jeszcze tego samego dnia to:

• Rozmowa telefoniczna,
• E-mail,
• SMS.

Pamiętajmy jednak, że aby móc skorzystać z urlopu na żądanie musimy uzyskać na niego zgodę. Napiszemy na ten temat kilka dodatkowych słów w dalszej części tekstu.

Co napisać w SMS-ie o urlop na żądanie?

Jeśli pragniemy, by nasz pracodawca poznał powód naszej nieobecności, możemy oczywiście uargumentować chęć pójścia na urlop. Nie mamy jednak takiego obowiązku.

Popularne powody UŻ to m.in.:

• Pogrzeb bliskiej osoby, której stopień pokrewieństwa nie pozwala na wykorzystanie urlopu okolicznościowego – na przykład przyjaciela czy kuzyna.
• Badania lekarskie lub laboratoryjne niezwiązane bezpośrednio z chorobą.
• Awaria środka transportu.
• Konieczność załatwienia pilnej sprawy urzędowej, administracyjnej czy notarialnej, która pojawiła się niespodziewanie.

Uzasadnienie wniosku o urlop na żądanie dodajemy z reguły wyłącznie wtedy, kiedy boimy się, że w przeciwnym wypadku otrzymamy odpowiedź odmowną. Czy szef faktycznie ma prawo nie zgodzić się na UŻ?

Czy pracodawca ma prawo odmówić urlopu na żądanie?

Przełożony może odmówić urlopu na żądanie w sytuacji, kiedy absencja pracownika może negatywnie wpłynąć na ciągłość pracy przedsiębiorstwa czy wygenerować straty, a osoby, które mogłyby go zastąpić, nie są dyspozycyjne. UŻ jest więc udzielany na dokładnie takich samych zasadach jak urlop wypoczynkowy. Nie uprawnia do niego sam fakt złożenia wniosku.

Czy urlop na żądanie jest płatny?

Wynagrodzenie za dni, podczas których korzystamy z urlopu na żądanie, należy nam się w tej samej wysokości, co za czas urlopu wypoczynkowego. To oznacza, że po uwzględnieniu stałych i zmiennych składników wynagrodzenia, zostanie ustalona stawka za 1 dzień, którą otrzymamy w 100%. Wypłata w miesiącu, w którym korzystamy z UŻ nie różni się zatem znacząco od pensji w miesiącu, kiedy z niego nie korzystamy.

Co o urlopie na żądanie mówi kodeks pracy?

Jeśli chcesz zapoznać się z podstawą prawną, która opisuje urlop na żądanie, sprawdź art. 167 Kodeksu pracy.

„Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.”

Pytania

W poniższej sekcji przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące urlopu na żądanie, aby pomóc zrozumieć, w jaki sposób funkcjonuje UŻ w jeszcze bardziej kompleksowy sposób.