Skarga pauliańska – co to jest? Jak działa?

Jeśli dłużnikowi wydaje się, że wystarczy przepisać swoje mienie i nieruchomości na bliskie osoby, by uniknąć egzekucji wierzytelności ze składników osobistego majątku — jest w dużym błędzie.

Skarga pauliańska pozwala wierzycielom dochodzić swoich praw, nawet w sytuacji pospiesznego wyzbycia się majątku przez osobę zadłużoną. Jak dokładnie działa skarga pauliańska i jakie przepisy ją definiują? O tym poniżej.

Co to jest skarga pauliańska?

Według art.527 kc skargą pauliańską (actio Pauliana) nazywamy sytuację:

Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Mówiąc wprost, skarga pauliańska pozwala zakwestionować działanie dłużnika polegające na zmniejszeniu swojego majątku (do pewnego stopnia lub do zera) celem uniknięcia spłaty względem wierzycieli.

Dzięki niej dłużnik nie może uciec od odpowiedzialności za zobowiązania. Na przykład poprzez przepisanie swojego domu na matkę czy własnego samochodu na siostrę.

Kiedy można skorzystać ze skargi pauliańskiej?

Każdy wierzyciel dłużnika, który swoim wyzbywaniem się aktywów działa na szkodę osoby, która posiada wobec niego roszczenia, ma prawo do użycia narzędzia, jakim jest skarga paulińska.

W jaki sposób wnieść skargę pauliańską?

Wniesienie skargi pauliańskiej odbywa się poprzez złożenie pozwu do sądu właściwego względem miejsca zamieszkania dłużnika.

Pozew musi zawierać uzasadnienie roszczeń wierzyciela względem zadłużonego. Musi także skazywać na okoliczności potwierdzające, że dłużnik nie może spłacić zobowiązania, ponieważ celowo doprowadził do własnej niewypłacalności. Na przykład przekazując majątek w ręce osób trzecich.

Ile to kosztuje?

Opłata za pozew zawierający skargę pauliańską to 5% wartości przedmiotu sporu tj. roszczenia.

Prawidłowy pozew i uiszczona opłata rozpoczną działanie machiny sądowej. Wyznaczony zostanie termin rozprawy, podczas której:

• sąd przesłucha strony oraz świadków;
• zapozna się z wnioskami powoda i pozwanego;
• rozstrzygnie, czy czynności dłużnika pozostają ważne i skuteczne, czy też anuluje ich skutki, by roszczenia wierzyciela mogły zostać zaspokojone.

Od orzeczenia obu stronom przysługuje prawo do odwołania się.

Jaki jest termin wniesienia skargi pauliańskiej? Czy skarga pauliańska ulega przedawnieniu?

Jeśli jesteś wierzycielem, który ma podstawy, by złożyć skargę pauliańską – nie zwlekaj. Masz na to 5 lat od momentu dokonania przez Twojego dłużnika czynności prawnych, które zamierzasz zakwestionować. Po tym czasie skarga pauliańska ulegnie przedawnieniu.

To nie jedyny przypadek, w którym to narzędzie ochrony Twoich interesów nie zadziała.

Kiedy skarga pauliańska nie działa? Jak z niej wybrnąć?

Skarga pauliańska nie będzie miała racji bytu, jeśli nie przedstawisz żadnych dowodów na działanie dłużnika na Twoją szkodę. Jeżeli argumenty zadłużonego przekonają sąd, że jego czynności nie pokrzywdziły wierzycieli, skarga będzie bezskuteczna.

Przed walką w sądzie o swoją rację, warto przygotować się do batalii prawnej z profesjonalistą. Skorzystać z pomocy radcy lub prawnika.