Klasa średnia – ile trzeba zarabiać w 2023?

„Klasa średnia” to określenie, które kojarzy się ze stabilizacją finansową. Jest to więc warstwa społeczna, do której niewątpliwie aspiruje wielu z nas. Kto bowiem nie chciałby żyć wygodnie, bez konieczności odmawiania sobie podstawowych dóbr i przyjemności?

To, co dla jednych jest podstawą, dla innych może być jednak czymś ponadprzeciętnym lub nawet ekstrawagancją, a zatem jak dokładnie definiujemy przedstawiciela klasy średniej i czy taki przydomek zyskuje się jedynie po osiągnięciu odpowiedniego poziomu przychodów? Zobaczmy, jakie zarobki w Polsce wypracowuje klasa średnia i co jeszcze świadczy o przynależności do konkretnej warstwy społecznej.

Jakie mamy klasy społeczne?

Istnieje wiele różnych podziałów na poszczególne klasy czy warstwy społeczne.

Najpopularniejsze, ukute na przestrzeni dziejów to na pewno:

• Ujęcie Marksa, w którym występują dwie klasy ekonomiczne (a także socjologiczne) – proletariat i burżuazja;
• Ujęcie P. Bourdieu, które mówi o podziale na trzy warstwy – niższą, średnią i dominującą.

W dzisiejszym języku, w odniesieniu do RP najczęściej słyszymy o klasach:

• niższej,
• średniej,
• wyższej.

Definicja i cechy klasy średniej

Niestety określenie „klasa średnia” nie jest zbyt precyzyjne i choć często używamy go w debacie publicznej, jego znaczenie jest na tyle szerokie, że może prowadzić do nieporozumień.

Międzynarodowa, słownikowa definicja „klasy średniej” mówi nam, że jest to grupa społeczna, której nie można nazwać ani biedną, ani bogatą (pod kątem zarobków), a tworzący ją obywatele posiadają stabilne zatrudnienie i – często – dobre wykształcenie. Można więc przyjąć, że osoby po studiach, ale otrzymujące niską pensję nie zasilają szeregów klasy średniej, podobnie jak na przykład emeryci oraz ludzie pobierający zasiłek.

W Polsce do klasy średniej zaliczamy około 60% społeczeństwa. Statystyczny przedstawiciel opisywanej tu grupy:

• mieszka w mieście;
• ma wykształcenie wyższe (lub co najmniej średnie);
• pracuje w sektorze usługowym lub korporacji;
• choć zarobki nie zapewniają mu bogactwa, jest w stanie opłacić edukację swoich dzieci, inwestować w nieruchomości, a także oszczędzać na emeryturę.

Czynniki wpływające na zarobki w klasie średniej

Jak widać, nie tylko miesięczne dochody, ale także cała otoczka ekonomiczno-społeczna świadczy o tym, czy dana osoba może nazywać się przedstawicielem klasy średniej. Dodatkowo bardzo często to właśnie te dodatkowe aspekty składają się na wysokość otrzymywanej pensji.

Przyjmuje się, że aby zarobki kwalifikowały nas do klasy średniej, powinniśmy wybrać pracę umysłową, mieć świetne kwalifikacje, starać się o wysokie stanowisko w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa lub założyć własną firmę.

Analizując dane na temat podziału polskiego społeczeństwa na poszczególne klasy społeczne, na poziom zarobków w klasie średniej wpływa więc także:

• posiadany kapitał kulturowy;
• poziom wykształcenia;
• branża, w której działamy;
• ogólnie rozumiana stabilizacja zawodowa — np. umowa o pracę w stabilnej, dużej firmie na perspektywicznym stanowisku;
• gotowość do zmian i przekwalifikowania się;
• aktualna koniunktura gospodarcza oraz polityka fiskalna w RP.

Ile wynoszą zarobki klasy średniej?

W zależności od tego, gdzie szukamy informacji na temat kryterium dochodowego dotyczącego klasy średniej, możemy spotkać się z różnymi informacjami.

1. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju zalicza do klasy średniej gospodarstwa domowe, gdzie dochód na jednego członka rodziny wynosi od 75% do 200% mediany zarobków danego kraju. W Polsce zgodnie z danymi z 2022 roku jest to od 3 527 zł do 9405,32 zł brutto.
2. Według Polskiego Instytutu Ekonomicznego klasa średnia w Polsce osiąga przychody na poziomie od 2 564 zł do 5 774 zł netto.
3. Polski rząd, który w 2021 roku wprowadził w życie plan odbudowy polskiej gospodarki po pandemii COVID-19 umieścił w nim tzw. ulgę dla klasy średniej. Przysługiwała ona każdemu, kto wypracował w danym roku podatkowym dochody w wysokości od 68 412 zł do 133 692 zł brutto. Można zatem założyć, że dla obecnych rządzących, przedstawiciele klasy średniej zarabiają miesięcznie od 5 701 zł do 11 141 zł brutto.

Dynamika zarobków w klasie średniej

Wiedząc, że dochody klasy średniej obliczamy często w nawiązaniu do przeciętnego wynagrodzenia, by zobaczyć, jak zmieniały się zarobki tej warstwy społecznej na przestrzeni lat, prześledźmy ten wskaźnik:

Klasa wyższa a klasa średnia

Klasą wyższą możemy nazwać wszystkie osoby, których dochody przekraczają opisywane wyżej zarobki klasy średniej. Zgodnie ze statystykami, to grupa społeczna, która posiada dużo większe oszczędności oraz różnorodny portfel inwestycyjny.

Jej członkowie cechują się wykształceniem wyższym i najczęściej zasilają kadrę managerską i zarządy dużych przedsiębiorstw.

Wyzwania finansowe klasy średniej

Choć klasa średnia cechuje się wysokim poziomem stabilizacji, nie jest wolna od problemów, które niesie za sobą na przykład inflacja. Rosnące ceny towarów i usług mogą znacznie osłabiać siłę nabywczą, jeśli nie idą za nimi podwyżki wynagrodzenia. Ciągle zwiększające się koszty utrzymania sprawiają, że coraz mniejszy kapitał możemy przeznaczać na oszczędności czy inwestycje – dotyczy to także klasy średniej.

Dodatkowym zagrożeniem mogą być także reformy podatkowe, czy inne zmiany polityczne.