Jak urząd skarbowy sprawdza darowizny?

Otrzymanie pieniędzy lub wartościowych przedmiotów to zdecydowanie miły gest. Wiąże się on jednak z obowiązkiem załatwienia ważnych kwestii formalnych i niekiedy z koniecznością uiszczenia podatku wobec państwa.

Niedopilnowanie tych czynności, może wiązać się z przykrymi konsekwencjami. Co należy wiedzieć o darowiznach? Jak postąpić, gdy zostanie się obdarowanym? Poniższy artykuł rozwieje wszelkie wątpliwości.

Czym jest darowizna?

Darowizna to jak sama nazwa wskazuje – darowanie komuś czegoś. Może to być gotówka, nieruchomość lub przedmiot ruchomy (na przykład auto). Przekazanie innej osobie części swojego majątku, to czynność co do zasady nieodpłatna – nie wiąże się z sprzedażą.

W niektórych przypadkach wymagane jest jednak wniesienie opłaty do urzędu skarbowego. Wszystko uzależnione jest od stopnia pokrewieństwa, jaki istnieje pomiędzy darczyńcą a obdarowanym.

Ile jest czasu na zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego?

Darowiznę, tak samo jak spadek, należy zawsze zgłosić do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od otrzymania. W przypadku darowizny otrzymanej od najbliższej rodziny, zgłoszenie ma wyłącznie charakter formalny i nie wiąże się z koniecznością uiszczenia podatku. Warunek to dotrzymanie terminu i przedstawienie pełnej dokumentacji (umowy darowizny oraz wniosku SD).

Kiedy nie trzeba zgłaszać darowizny do urzędu skarbowego?

Podstawą określającą obowiązki co do zgłaszania darowizn, jest art. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Wyodrębnia ona jednocześnie kilka grup podatkowych, które oparte są na stopniu pokrewieństwa. Przedstawiają się one następująco:

• 0 grupa podatkowa: małżonek, dziecko, rodzic, rodzeństwo, dziadkowie, pradziadkowie, wnuk, prawnuk, pasierb, ojczym, macocha;
• I grupa podatkowa: teściowie, zięć, synowa;
• II grupa podatkowa: ciotki i wujowie;
• III grupa podatkowa: osoby niespokrewnione.

Osoby całkowicie zwolnione z podatku, to te które znajdują się w tak zwanej grupie zerowej. Jest to najbliższa rodzina. Jeśli wartość darowizny nie przekracza kwoty 10 434 zł, nie ma obowiązku zgłaszać jej do urzędu skarbowego. Jeśli jest to gotówka, nie musi także być przelana na konto – można przekazać ją do ręki.

Formalności pojawią się wówczas, gdy wartość darowizny przekroczy 10 434  zł. Należy wówczas dokonać zgłoszenia na formularzu SD-Z2. Jeśli przedmiotem darowizny są pieniądze, muszą być przekazane w formie przelewu bankowego lub przekazu pocztowego.

Z obowiązku zgłoszenia darowizny zwalnia nas sytuacja, gdy umowę zawiera się w formie aktu notarialnego. Informację do US przesyła wówczas rejent.

Przepisy uwzględniają jeszcze jeden bardzo ważny zapis – darowizny sumuje się z okresu 5 lat. Oznacza to, że do limitu 10 434 zł wlicza się wszystkie darowizny (pieniądze i przedmioty) uzyskane przez okres 5 lat. Jeśli ich poszczególne transze były drobne, należy je zawsze sumować i dokonać zgłoszenia wówczas, gdy zostanie przekroczony wskazany próg.

W jaki sposób urząd skarbowy sprawdza darowizny?

Urząd skarbowy ma prawo wdrożyć czynności sprawdzające w każdym przypadku, gdy zaistnieje podejrzenie co do źródła pochodzenia środków, jakimi dysponujemy. Czujność fiskusa zostaje wzbudzona zwłaszcza, gdy obdarowany dokonuje zakupów na znaczne kwoty, przykładowo samochód czy nawet mieszkanie.

Jak wiadomo, zakup jednego i drugiego, wiąże się z obowiązkiem zgłoszenia do odpowiednich instytucji. Nasze dane mogą zatem zostać bez problemu namierzone. Jeśli fiskus nie zauważy w naszym zeznaniu podatkowym kwoty, która wyjaśniałaby możliwość pokrycia takich wydatków, wówczas z pewnością rozpocznie kontrolę.

Jeśli przedmiotem darowizny są pieniądze i wpłyną one na nasze konto, również bank może okazać się źródłem informacji dla urzędu skarbowego? Obecnie ma on obowiązek informowania fiskusa o każdym przelewie, którego kwota opiewa na minimum 15 tys euro (lub równowartość w innej walucie). Nakaz ten podyktowany jest prawem bankowym oraz ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Czy niezgłoszenie darowizny ulega przedawnieniu?

Co do zasady, termin przedawnienia zobowiązań podatkowych wynosi 5 lat i dotyczy on wszystkich podatków, jakie należy uiszczać na rzecz urzędu skarbowego. Dziennik Ustaw przewidział jednak pewien wyjątek.

Mowa tutaj o Art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn, który wskazuje, że w przypadku darowizny, zasada ta przestaje obowiązywać. Oznacza to, że fakt niezgłoszenia darowizny nie ulega przedawnieniu i nie ma żadnych okoliczności, które mogą uchronić nas przed konsekwencjami.

Zgłoszenia faktu otrzymania darowizny, najlepiej jest dokonać niezwłocznie, gdyż często w natłoku obowiązków, można o tej czynności po prostu zapomnieć.

Jaka jest kara za niezgłoszenie darowizny?

Niezgłoszenie faktu otrzymania darowizny do urzędu skarbowego, traktowane jest jako oszustwo podatkowe. W takim przypadku, gdy podatnik nie dopełni wszystkich formalności uprawniających go do zwolnienia z podatku, będzie musiał zapłacić podatek na zasadach określonych dla I grupy podatkowej. Wynosi on od 3 do 20% w zależności od kwoty nadwyżki wolnej od podatku. Od lipca 2023 roku, kwoty wolne wynoszą:

• 36.120 zł dla nabywców z I grupy;
• 27.090 zł dla nabywców z II grupy;
• 5.733 zł dla nabywców z III grupy.

W przypadku gdy nie zgłosimy darowizny w ustawowym terminie 6 miesięcy i nie zapłacimy wskazanego podatku, to darowizna taka będzie podlegała opodatkowaniu według stawki 20%, nawet jeżeli otrzymaliśmy ją od bliskiej rodziny, będącej w grupie 0. Nie ma także znaczenia to, czy obowiązek nie został wypełniony wskutek celowego działania, czy też zwykłego zaniedbania.