Czy posiadanie rachunku bankowego jest obowiązkowe?

Konto bankowe ma już 87% Polaków w wieku powyżej 15 lat. Tak wynika z danych Banku Światowego, który bada ubankowienie społeczeństw różnych krajów. Znacznie chętniej od nas z usług bankowych korzystają mieszkańcy Europy Zachodniej, gdzie konto ma około 94% ludności.

Do założenia rachunku namawiają Polaków nie tylko banki, ale także np. ZUS, który chce już niedługo wypłacać emerytury wyłącznie na konto, a nie przekazem pocztowym. Czy w takim razie posiadanie rachunku bankowego jest obowiązkowe?

Czym jest konto bankowe i rachunek bankowy?

Konto bankowe (inaczej rachunek bankowy) jest to podstawowy produkt oferowany przez banki i SKOK-i. Jest to nic innego jak depozyt, czyli wkład pieniężny dokonywany przez klienta, który zostaje zapisany w systemie bankowym na jego indywidualnym rachunku o niepowtarzalnym numerze.

Konta bankowe mają najczęściej charakter rachunków rozliczeniowych a’vista. Oznacza to, że można z nich w każdej chwili wypłacić część lub całą kwotę środków.

Posiadacz konta bankowego może dzięki niemu dokonywać różnych operacji:

• gotówkowych – czyli wypłacać i wpłacać gotówkę w kasie banku, bankomacie lub w sklepie (za pomocą usługi cash back),
• bezgotówkowych – czyli zlecać przelewy na rachunki innych osób lub instytucji, płacić za zakupy online, a także dokonywać płatności bezgotówkowych kartą w sklepach stacjonarnych i punktach usługowych.

Jeszcze kilka lat temu środki zgromadzone na ROR były oprocentowane, a więc służyły także do pomnażania oszczędności. Dzisiaj konta osobiste są z reguły nieoprocentowane. Część pieniędzy można jednak trzymać na oprocentowanych lokatach lub tzw. kontach oszczędnościowych.

Czy każdy Polak musi mieć własne konto bankowe?

W Polsce nie istnieje żaden przepis, który by narzucał osobom fizycznym konieczność posiadania konta bankowego. Taki obowiązek mają wyłącznie firmy.

Od osób fizycznych się tego nie wymaga – rachunek nie jest więc konieczny do otrzymywania wynagrodzenia za pracę (Kodeks pracy nakazuje pracodawcy wypłacanie pracownikowi pensji gotówką, jeśli ten sobie tego zażyczy), ani do rozliczania się z Urzędem Skarbowym.

Również emeryci, renciści oraz osoby korzystające z innych świadczeń nie muszą mieć konta bankowego, by otrzymywać należne im pieniądze.

Warto też wiedzieć, że nie trzeba mieć konta w banku, by zaciągnąć pożyczkę, założyć lokatę lub korzystać z karty płatniczej (banki proponują tzw. karty przedpłacone, które nie wymagają posiadania rachunku).

W praktyce jednak konto w banku znacznie ułatwia życie, szczególnie gdy korzystamy z niego za pośrednictwem bankowości elektronicznej. Umożliwia ona zarządzanie swoimi pieniędzmi zgromadzonymi na rachunku bez wychodzenia z domu. W serwisie bankowym możemy wygodnie:

• sprawdzać stan naszych finansów,
• zlecać przelewy,
• opłacać rachunki,
• dokonywać płatności za zakupy online,
• kilkoma kliknięciami założyć lokatę czy złożyć wniosek o kredyt.

Banki do każdego konta oferują już z reguły bezpłatnie kartę debetową, za pomocą której można wydawać pieniądze zgromadzone na rachunku. Popularne są także aplikacje na telefon do zarządzania kontem i dokonywania płatności bezgotówkowych.

Kto może założyć rachunek w banku?

Rachunek w banku może mieć dzisiaj w zasadzie każdy, nawet niemowlę. Banki oferują bowiem szeroki wachlarz różnych rachunków dla poszczególnych grup klientów i są to m.in.:

• konto osobiste standardowe – dla osób powyżej 18 lat,
• konto bankowe dla seniora – przeznaczone dla osób w wieku powyżej 65 lat,
• konto osobiste dla młodych w wieku od 18 do 24 lat,
• konto osobiste dla młodzieży w wieku od 13 do 18 lat,
• konto dla dzieci w wieku od 0 do 13 lat,
• konto walutowe,
• podstawowy rachunek płatniczy – darmowe konto dla osób, które dotychczas nie miały żadnego rachunku bankowego,
• konto firmowe – dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz dla spółek.

Osoby niepełnoletnie w wieku od 13 do 18 lat mogą samodzielnie założyć konto bankowe, ale muszą dostarczyć pisemną zgodę rodziców. Młodszym dzieciom rachunek mogą założyć wyłącznie rodzice lub opiekunowi prawni.

Do założenia konta bankowego konieczne jest posiadanie numeru PESEL i ważnego dokumentu tożsamości – osoby pełnoletnie powinny mieć dowód osobisty, natomiast dzieci mogą przedstawić w banku legitymację szkolną. Banki wymagają także od klienta chcącego założyć rachunek informacji na temat miejsca zamieszkania.

Czy obcokrajowcy mogą założyć konto w polskim banku?

Większość banków komercyjnych w Polsce umożliwia cudzoziemcom założenie konta osobistego, ale po spełnieniu określonych warunków. Przede wszystkim należy być rezydentem (czyli mieszkać legalnie w Polsce od minimum 5 lat), choć są banki, które zakładają rachunki także nierezydentom.

Aby założyć rachunek, obcokrajowiec najczęściej musi osobiście stawić się oddziale (zakładanie kont przez Internet zarezerwowane jest głównie dla obywateli polskich) i dostarczyć szereg dokumentów. Najczęściej wymagane są:

• paszport,
• dokument potwierdzający legalny pobyt w Polsce np. karta pobytu.

Niektóre instytucje są bardziej od pozostałych otwarte dla cudzoziemców. Przykładowo na obsługę w różnych językach można liczyć w banku Credit Agricole i ING, natomiast Getin Bank proponuje specjalne konto dla Ukraińców, a także obsługę w języku ukraińskim.

Wypłata emerytury na rachunek bankowy już w planach

Liczba osób dysponujących kontem bankowym w Polsce już wkrótce może się znacząco zwiększyć. Rząd planuje bowiem zmianę zasad wypłat świadczeń, wedle której emerytura i renta będą wypłacana na konto bankowe. Wszyscy świeżo upieczeni świadczeniobiorcy będą je otrzymywali przelew na rachunek bankowy. Nie będą mogli zatem skorzystać jak pozostali seniorzy z opcji wypłaty emerytury do ręki, którą co miesiąc przynosi im do domu listonosz.

Osoby zbliżające się do wieku emerytalnego powinni więc już zacząć poważnie myśleć o założeniu rachunku w banku. Niestety jak dotąd tylko jedna instytucja oferuje specjalne konto bankowe dla seniora – jest to Bank Pocztowy. W pozostałych bankach jest jednak dość szeroki wybór kont osobistych, dlatego każdy znajdzie coś dla siebie.

Jak w prosty sposób otworzyć konto w banku?

Dzisiaj najprostszym sposobem na założenie konta jest otwarcie go przez Internet. Jest to wygodny i bezpieczny sposób w okresie pandemii, ponieważ nie wymaga wizyty w placówce.

Jak otworzyć konto przez Internet? Najczęściej wystarczy wykonać następujące czynności:

• przygotować dowód osobisty oraz telefon komórkowy,
• na stronie internetowej banku wybrać rodzaj konta i kliknąć przycisk „otwórz konto” (lub podobnie brzmiący),
• wypełnić formularz danymi osobowymi i kontaktowymi oraz danymi z dowodu osobistego,
• potwierdzić swoją tożsamość – np. przelewem z innego rachunku bankowego, za pomocą selfie (dodatkowo należy zrobić także zdjęcie dowodu osobistego i wraz z selfie przesłać je drogą elektroniczną do banku) lub w obecności kuriera, który dostarczy do domu umowę.

Konto bankowe możesz założyć zarówno na stronie internetowej banku, jak i w aplikacji mobilnej. Istnieje również możliwość tradycyjnego założenia rachunku, czyli podczas wizyty w oddziale. Wówczas wystarczy zabrać ze sobą dowód osobisty.