Zakończenie działalności gospodarczej a dług i jego przedawnienie

Zakończenie działalności gospodarczej z długami z formalnego punktu widzenia jest dość proste, ponieważ wymaga jedynie złożenia odpowiednich wniosków w CEIDG. Jednak w po wykreśleniu firmy z bazy przedsiębiorców jej długi nie znikają, a jej były właściciel wciąż jest odpowiedzialny za ich spłatę.

Dowiedz się, jak w praktyce wygląda zamknięcie zadłużonej działalności gospodarczej i odpowiedzialność przedsiębiorcy za długi.

Jak wygląda zamknięcie działalności gospodarczej?

Na zamknięcie działalności gospodarczej decydują się najczęściej osoby, które z różnych powodów nie są w stanie wypracować odpowiednio wysokich dochodów z prowadzonego biznesu i popadły w kłopoty finansowe. Przyczyną takiej sytuacji może być zbyt wysoka konkurencja na rynku utrudniająca pozyskiwanie klientów, brak środków na rozwój biznesu, czy też zatory płatnicze powodujące utratę płynności finansowej.

Aby nie pogłębiać problemów narastających długów, przedsiębiorca może albo czasowo zawiesić działalność, albo ją zlikwidować.

Zamknięcie działalności gospodarczej krok po kroku

W celu całkowitego zakończenia działalności gospodarczej należy dokonać kilku formalności urzędowych:

1. Złożenie w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) wniosku o wykreślenie firmy z rejestru – można to zrobić online lub osobiście w urzędzie miasta lub gminy. Wypełniony formularz wniosku CEiDG-1 można także przesłać pocztą, ale wtedy trzeba dołączyć notarialne poświadczenie podpisu. CEIDG po otrzymaniu wniosku informuje automatycznie o wykreśleniu działalności urząd skarbowy, ZUS lub KRUS oraz wykreśla ją z rejestru REGON.
2. Powiadomienie ZUS – podczas składania wniosku o wykreślenie działalności w CEIDG można od razu złożyć wniosek o wyrejestrowanie z ZUS siebie jako płatnika składek, członków rodziny oraz pracowników. Jeśli się tego nie zrobi, należy w ciągu 7 dni osobiście złożyć w ZUS stosowne wnioski, czyli ZUS ZWPA, ZUS ZWUA oraz ZUS ZCNA.
3. Rozliczenie podatków – o likwidacji działalności nie trzeba informować US, ale należy sporządzić dokumenty rozliczające kwestie podatkowe, czyli przede wszystkim: spis z natury (jest to tzw. remanent likwidacyjny, który jest wykazem produktów, półproduktów, towarów, materiałów itp.) oraz spis majątku (chodzi o towary, środki trwałe i wyposażenie) na dzień zamknięcia firmy. Dokumenty te należy przechowywać przez 5 lat na wypadek kontroli skarbowej. Podatnicy VAT muszą dodatkowo sporządzić spis natury w celu rozliczenia tego podatku i dołączyć go do ostatniej deklaracji VAT-7. Oprócz tego powinni w ciągu 7 dni od wykreślenia firmy z CEIDG złożyć w urzędzie skarbowym formularz VAT-Z wykreślający ich z rejestru VAT.
4. Zamknięcie kasy fiskalnej – powinno się odbyć w obecności pracownika urzędu skarbowego i polega na wygenerowaniu oraz dokonaniu odczytu raportów dobowego oraz miesięcznego.
5. Rozwiązanie wszystkich umów z kontrahentami i dostawcami usług.

Co jeśli działalność gospodarcza ma długi?

Wykreślenie jednoosobowej działalności gospodarczej nie powoduje likwidacji zadłużenia powstałego podczas prowadzenia firmy. Właściciel nadal odpowiada za ich spłatę nie tylko majątkiem firmowym, ale też osobistym. Po zamknięciu firmy wierzyciele będą zatem dochodzili swoich roszczeń bezpośrednio od niego jako osoby fizycznej.

Długi wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej mogą dotyczyć m.in. następujących zaległości:

• wobec kontrahentów (np. z tytułu niezapłaconych faktur od dostawców),
• z tytułu najmu lokalu,
• wobec dostawców mediów,
• wobec ZUS z tytułu nieopłaconych w terminie składek,
• wobec urzędu skarbowego np. z tytułu podatku dochodowego i VAT,
• długi z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek na firmę,
• długi z tytułu kredytów z zabezpieczeniem hipotecznym.

Jak spłacić zadłużenie firmy po zakończeniu działalności gospodarczej?

W pierwszej kolejności warto podliczyć wysokość wszystkich długów, a także przeanalizować swoje możliwości ich spłaty z posiadanych środków. Jeśli jest ich niewiele, należy poszukać źródła dochodów np. z tytułu zatrudnienia. Wielu byłych przedsiębiorców wyjeżdża w tym celu za granicę, aby szybciej zgromadzić pieniądze.

Warto także jak najszybciej sprzedać składniki majątku firmy np. maszyny, komputery, czy samochody. Tutaj należy pamiętać, że ich sprzedaż w ciągu 6 lat od zamknięcia działalności wymaga odprowadzenia podatku dochodowego.

Chcąc pozbyć się zadłużenia pozostałego po działalności gospodarczej, zazwyczaj niezbędne są negocjacje z wierzycielami. Tym bardziej że większość z nich po uzyskaniu informacji o likwidacji firmy dłużnika dość szybko kieruje sprawę do sądu w celu zabezpieczenia swoich roszczeń.

Warto więc podjąć z nimi rozmowy i wnioskować o umorzenie części zadłużenia oraz rozłożenie zaległości na raty. Takie ugody należy zawrzeć na piśmie. Dzięki takiemu polubownemu rozwiązaniu można uniknąć wysokich kosztów sądowych i egzekucyjnych. Warto pamiętać o wszelkiego rodzaju chwilówkach na firmę, które mogą trafić na giełdę wierzytelności.

Czy długi z tytułu zamknięcia działalności gospodarczej ulegają przedawnieniu?

Długi firmowe po zamknięciu działalności gospodarczej mogą ulec przedawnieniu. Przedawnienie długu zachodzi również w innych przypadkach o czym wspominaliśmy często. Następuje to po określonym czasie od daty wymagalności roszczenia i wówczas wierzyciel traci możliwość jego egzekwowania na drodze sądowej i komorniczej. Oto podstawowe terminy przedawnienia długów wynikających z działalności gospodarczej:

• z tytułu umowy sprzedaży i niezapłaconej faktury sprzedażowej – 2 lata,
• z tytułu umowy o dzieło, umowy zlecenia – 2 lata,
• z tytułu usług telekomunikacyjnych – 2 lata,
• z tytułu umowy spedycji i przewozu – 1 rok,
• z tytułu najmu lokalu biurowego lub użytkowego – 3 lata,
• wynikające z kredytu lub pożyczki – 3 lata,
• z tytułu odsetek – 3 lata,
• z tytułu zobowiązań podatkowych – 5 lat.

Należy pamiętać, że aby nastąpiło przedawnienia długów w ustawowych terminach, nie może dojść w międzyczasie do przerwania biegu przedawnienia. Dojdzie do niego na przykład gdy wierzyciel skieruje sprawę do sądu, albo dłużnik uzna swój dług poprzez podpisanie ugody.

Długi a upadłość firmy – na kim spoczywają po zamknięciu działalności?

Zgodnie z przepisami firma, która stała się niewypłacalna (a więc nie jest w stanie regulować swoich zobowiązań od co najmniej 3 miesięcy), powinna obligatoryjnie złożyć wniosek o upadłość. Taki obowiązek spoczywa również na osobach prowadzących działalność gospodarczą.

W praktyce o upadłość wnioskują głównie firmy, którym nie udało się dojść do porozumienia z wierzycielami i zrestrukturyzować długów. Większość przedsiębiorców decyduje się jednak na zamknięcie działalności i ewentualne złożenie wniosku o upadłość konsumencką. Jest to bowiem znacznie bardziej uproszczona procedura sądowa, która w dodatku jest tańsza niż upadłość przedsiębiorstwa (za samo złożenie wniosku przedsiębiorca musi zapłacić 1000 zł, natomiast osoba nieprowadząca działalności jedynie 30 zł).

Sam proces oddłużania osoby prowadzącej działalność gospodarczą i konsumenta, który zakończył biznes, jest dzisiaj bardzo podobny, ponieważ polega również na likwidacji majątku osobistego dłużnika. Dla porównania, przy upadłości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością syndyk likwiduje wyłącznie majątek spółki, nie może natomiast zająć majątku prywatnego jej udziałowców.

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą istnieje jednak dzisiaj możliwość umorzenia znacznej części zadłużenia w przypadku, gdy likwidacja ich majątku wskutek postępowania upadłościowego nie doprowadzi do zaspokojenia wszystkich roszczeń wierzycieli. Jest to możliwe dzięki nowym przepisom, jakie weszły w życie 24 marca 2020 r. i które ujednoliciły zasady upadłości działalności gospodarczych i konsumentów.

Upadłość konsumencka przedsiębiorcy – możliwa?

Jak już wspomnieliśmy wyżej, po zamknięciu działalności gospodarczej jej właściciel może wnioskować o upadłość konsumencką. Nie ma jednak takiego obowiązku jak przedsiębiorca aktywnie prowadzący biznes, który stał się niewypłacalny.

Skorzystanie z upadłości konsumenckiej należy jednak dobrze przemyśleć, ponieważ będzie się ona wiązała z likwidacją majątku (syndyk będzie mógł np. spieniężyć mieszkanie lub prywatny samochód dłużnika). Dzięki tej procedurze sądowej można jednak liczyć na wstrzymanie postępowań komorniczych, a także na umorzenie części lub całości długów (jeśli nie ma się majątku ani zdolności do spłaty zadłużenia), a w konsekwencji na całkowite oddłużenie.

Należy też pamiętać, że sądy dzisiaj nie oddalają wniosków o upadłość dłużników- konsumentów, którzy do swojej niewypłacalności doprowadzili wskutek rażącego niedbalstwa. W takim przypadku nie mają jednak szans na oddłużenie poprzez umorzenie zobowiązań – najpierw likwidowany jest ich majątek, natomiast pozostałe zadłużenie objęte jest odpowiednio długim (nawet 7-letnim) planem spłat.