Renta rodzinna – czym jest i jak ją otrzymać?

Renta rodzinna to specjalne świadczenie wypłacane przez ZUS po zmarłym członku rodziny.

Najczęściej korzysta z niego małżonek zmarłego lub jego dzieci, które dzięki takiemu comiesięcznemu zastrzykowi gotówki mogą żyć na podobnym poziomie jak przed śmiercią bliskiej osoby.

Aby otrzymywać rentę rodzinną, trzeba spełnić określone warunki. Dowiedz się, o jakie wymagania chodzi i jak uzyskać prawo do takiego świadczenia.

Co to jest renta rodzinna?

Renta rodzinna to jeden z rodzajów rent, jakie przewiduje Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Jest to świadczenie przyznawane po zmarłym członku rodziny, który w chwili śmierci był uprawniony do pobierania renty lub emerytury. Można zatem powiedzieć, że renta rodzinna jest formą dziedziczenia świadczenia po zmarłej osobie.

Z założenia bowiem jej celem jest zapewnienie wsparcia finansowego najbliższym krewnym świadczeniobiorcy po jego śmierci w sytuacji, gdy jego comiesięczna renta lub emerytura stanowiła ważny składnik dochodu rodziny.

Najczęściej z renty rodzinnej korzystają wdowcy oraz dzieci zmarłej osoby.

Kto przyznaje rentę rodzinną?

Renta rodzinna przyznawana jest przez ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) lub przez KRUS (Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego).

KRUS wypłaca świadczenie wyłącznie wtedy, jeśli zmarła osoba była kiedyś rolnikiem i w związku z tym miała ustalone prawo do emerytury lub renty rolniczej, albo gdy spełniała określone warunki do otrzymywania jednego z tych świadczeń.

Po kim można otrzymać rentę rodzinną?

Świadczenie może być przyznane po zmarłym rodzicu, dziadku lub babci, a także w niektórych przypadkach po dziecku. Rentę rodzinną możne otrzymać wdowa z dziećmi  lub wdowiec. Chodzi więc o najbliższych krewnych. Do przyznania renty niezbędne jest jednak, by osoba zmarła w chwili śmierci spełniała jeden z poniższych warunków:

• pobierała emeryturę bądź rentę z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki do uzyskania takich świadczeń,
• otrzymywała emeryturę pomostową,
• otrzymywała zasiłek lub świadczenie przedemerytalne,
• była uprawniona do pobierania nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

W praktyce więc renta rodzinna może być odziedziczona głównie po zmarłej osobie starszej.

Komu i na kogo wypłacane są świadczenia z renty rodzinnej?

O rentę rodzinną mogą się ubiegać:

• dzieci osoby zmarłej (własne, przysposobione i pasierby), o ile nie ukończyły 16. roku życia bądź 25. w przypadku, gdy jeszcze się uczą lub studiują,
• wnuki i rodzeństwo osoby zmarłej – o ile zostały przez nią co najmniej na 1 rok przed śmiercią przyjęte na wychowanie i utrzymanie jako osoby niepełnoletnie,
• małżonek osoby zmarłej – o ile do chwili śmierci pozostawał z nią we wspólnocie małżeńskiej, a także spełnia między innymi następujące warunki: w chwili śmierci małżonka miał co najmniej 50 lat i był niezdolny do pracy (albo niezdolność ta powstała nie później niż 5 lat po jego śmierci), albo sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji lub nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i jednocześnie uprawnionym do renty rodzinnej,
• były małżonek osoby zamarłej – jeśli po rozwodzie otrzymywał od niej alimenty,
• rodzice osoby zmarłej – jeżeli spełniają podobne warunki jak dzieci i wdowcy oraz gdy osoba zmarła w znacznym stopniu pomagała w ich utrzymaniu.

Jak widać, przepisy są dość zawiłe. Najogólniej można uznać, że na rentę rodzinną mogą liczyć najbliżsi krewni osoby zmarłej, które były na jej pełnym lub częściowym utrzymaniu.

Od czego zależy wysokość renty rodzinnej?

Wysokość renty rodzinnej zależy przede wszystkim od wysokości świadczenia pobieranego przed śmiercią przez osobę zmarłą. Wynosi ona:

• 85% świadczenia osoby zmarłej – jeżeli o rentę rodzinną ubiega wdowa lub wdowiec (wyłącznie jedna osoba).
• 90% – jeżeli do renty są uprawnieni 2 krewni zmarłego (np. małżonek i dziecko osoby zmarłej),
• 95% – jeżeli rentę rodzinną będą otrzymywały co najmniej 3 osoby.

Co ważne, renta rodzinna ustalana jest jako jedno świadczenie, które potem dzielone jest po równo między osoby uprawnione do jej otrzymywania.

Kwota renty rodzinnej nie może być też niższa od najniższej stawki rentowej – w 2021 roku wynosi ona 1250,88 zł.

Na ile przyznawana jest renta rodzinna?

Renta rodzinna przyznawana jest już od dnia śmierci osoby zmarłej (należy jednak złożyć wniosek o świadczenie najpóźniej w kolejnym miesiącu). Czas pobierania świadczenia zależy od tego, komu ono przysługuje:

• dziecko – może otrzymywać rentę do swoich 16 lub 25 urodzin (w tym drugim przypadku, jeśli do 25 roku życia będzie kontynuowało naukę), albo do ustania całkowitej niezdolności do pracy,
• wdowa, wdowiec lub rodzic zmarłej osoby – dożywotnio, jeśli jest w wieku powyżej 50 lat; do ustania całkowitej niezdolności do pracy; albo do osiągnięcia odpowiedniego wieku przez dziecko, które ma na utrzymaniu.

Wdowa lub wdowiec, którzy nie spełniają podstawowych warunków i jednocześnie nie mają żadnego źródła utrzymania, mogą otrzymywać rentę rodzinną przez 1 rok lub przez maksymalnie 2 lata, jeśli biorą udział w szkoleniach niezbędnych do podjęcia pracy zawodowej.

Zawieszenie i zmniejszenie renty rodzinnej

Renta rodzinna może zostać przez ZUS zmniejszona lub nawet zawieszona (a więc w praktyce odebrana). Jest to możliwe w sytuacji, gdy osoba uprawniona do pobierania świadczenia osiągnie zbyt wysokie dochody z innego źródła np. z tytułu umowy o pracę, czy prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Renta rodzinna zostanie zatem:

• zmniejszona – jeśli dochód z innego źródła przekroczy 70% przeciętnego wynagrodzenia,
• zawieszona – jeśli dochód z innego źródła przekroczy 130% przeciętnego wynagrodzenia.

Warto też wiedzieć, że istnieje możliwość zwiększenia podstawowego świadczenia, jeśli jedna z osób uprawnionych do jego pobierania zrzeknie się swojej części. Wówczas ta część zostaje rozdzielona między pozostałych świadczeniobiorców.

Podsumowanie

Renta rodzinna jest świadczeniem, dzięki któremu możesz liczyć na wsparcie finansowe po śmierci najbliższego członka rodziny. Aby skorzystać z renty rodzinnej, trzeba złożyć wniosek do ZUS lub KRUS oraz dostarczyć niezbędne dokumenty.

W przypadku wdowców będzie to przede wszystkim akt zgonu małżonka oraz akt małżeństwa. Jeśli osoba zmarła w chwili śmierci nie miała jeszcze ustalonego prawa do swojego świadczenia (np. emerytury), konieczne będzie dostarczenie do zakładu ubezpieczeń także dokumentów umożliwiających ustalenie takiego prawa np. umowy o pracę i zaświadczenia o zarobkach zmarłego.