Umowa zlecenie – co to jest i co zawiera? Jak ją rozumieć?

Umowa zlecenie jest jedną z form zatrudnienia i zalicza się do umów cywilnoprawnych, zwanych potocznie śmieciowymi. Choć nie zapewnia pracownikowi przywilejów wynikających z kodeksu pracy tak jak standardowa umowa o pracę, pod wieloma względami bywa od niej korzystniejsza.

Dowiedz się, czym charakteryzuje się umowa zlecenie, jakie są zasady jej zawierania oraz jak ją postrzegają banki i instytucje pozabankowe przy udzielaniu kredytów i pożyczek.

Czym jest zlecenie?

Zanim wyjaśnimy, co to jest umowa zlecenie, warto przypomnieć, co oznacza samo słowo „zlecenie”. Otóż według Słownika Języka Polskiego PWN jest to po prostu polecenie wykonania czegoś. Można to rozumieć jako polecenie wykonania jakiejś czynności, zadania lub pracy.

Taka definicja zlecenia przekłada się na zasady umowy zawieranej między zleceniodawcą i zleceniobiorcą. Jej istotą jest bowiem wykonywana czynność, a nie jej efekt jak w przypadku umowy o dzieło, która także należy do umów cywilnoprawnych.

Właśnie dlatego umowa zlecenia określana jest jako umowa starannego działania, a nie umową rezultatu.

Co to jest umowa zlecenie?

Pod pojęciem umowy zlecenia należy rozumieć umowę, w której zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonej czynności, usługi lub pracy na rzecz zleceniodawcy na określonych warunkach. Taka umowa zawierana jest wyłącznie na podstawie Kodeksu cywilnego, dlatego nazywana jest umową cywilnoprawną. Jej warunki nie uwzględniają zatem przepisów Kodeksu pracy. Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia nie może więc korzystać z wielu przywilejów pracowniczych np. prawa do urlopu wypoczynkowego.

W przeciwieństwie do umowy o pracę umowa zlecenia nie musi być zawarta na piśmie, choć zwyczajowo jednak ma formę pisemną. Istnieje także dość duża swoboda w jej formułowaniu.

Zasadą jest, że za wykonanie zleconej czynności zleceniobiorcy należy się wynagrodzenie. Przepisy dopuszczają jednak nieodpłatność zlecenia, o ile taki warunek zostanie zawarty w umowie.

Umowa zlecenia wymaga odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy (pomniejszonych o koszty uzyskania przychodu), a także składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Charakterystyczną cechą zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia jest to, że zleceniobiorca może wykonywać zlecone czynności w dowolnym miejscu i czasie. Nie musi zatem przychodzić do biura czy zakładu zleceniodawcy, a jego praca nie jest przez nikogo nadzorowana.

Ważne, by wykonał zleconą czynność na zasadach określonych w umowie. Co więcej, nie ma obowiązku wykonać zlecenia osobiście – może więc zadanie powierzyć podwykonawcy. Z drugiej strony zleceniodawca nie musi dostarczać zleceniobiorcy narzędzi do wykonywania pracy np. udostępniać mu komputera.

Jak przebiega podpisanie umowy?

Umowa zlecenia może być zawarta między osobami prawnymi lub fizycznymi posiadającymi zdolność do czynności prawnych. Warunki umowy najczęściej proponuje zleceniodawca – jeśli odpowiadają one zleceniobiorcy, dochodzi do podpisania dokumentu i przyjęcia zlecenia.

W umowie powinny znaleźć się co najmniej następujące elementy:

• dane zleceniodawcy i zleceniobiorcy,
• data zawarcia umowy i jej zakończenia,
• przedmiot umowy – czyli określenie rodzaju zleconej usługi lub czynności, a także zasad i wymagań dotyczących ich wykonania przez zleceniobiorcę,
• wynagrodzenie – jego wysokość, sposób rozliczania oraz termin i sposób wypłaty,
• zobowiązanie zleceniobiorcy do starannego wykonania zleconych czynności,
• skutki niewykonania zlecenia lub wykonania go w sposób wadliwy (mogą nimi być np. kary umowne),
• opcjonalnie okres wypowiedzenia umowy.

Umowa może zawierać dodatkowe zapisy, jeśli wymaga tego specyfika zlecenia. Powinna być też podpisana przez obie strony.

Na jaki okres czasu zawiera się umowę zlecenie?

Umowa zlecenia może być zawarta na dowolny okres, a więc zarówno na kilka dni, jak też kilka miesięcy lub lat. Może być również zawarta na czas nieoznaczony. Ważne, by okres jej trwania był zapisany w warunkach.

Umowa zlecenie a umowa o pracę – różnice

Bardzo często zdarza się, że pracownicy są zatrudniani na podstawie umowy zlecenia, choć tak naprawdę powinni mieć podpisaną umowę o pracę. Warto więc znać podstawowe różnice między obiema formami zatrudnienia, aby wiedzieć, kiedy powinno się je stosować.

Poniżej najważniejse różnice między umową o pracę a umową zlecenie:

Czy można wypowiedzieć umowę zlecenie i jak to zrobić?

Umowę zlecenia można rozwiązać w każdym czasie. Przepisy nie narzucają także tego, ile powinien wynosić okres wypowiedzenia. W praktyce strony mogą się więc umówić, że może on trwać np. tydzień, miesiąc, albo dłużej. Co więcej, wypowiedzenie umowy przez każdą ze stron nie musi być uzasadnione.

Urlop wypoczynkowy i zwolnienie lekarskie w umowie zlecenie

Osobie zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia nie przysługuje urlop wypoczynkowy, który jest przywilejem wyłącznie pracowników mających umowy o pracę. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by strony ustaliły w umowie możliwość skorzystania przez zleceniobiorcę z przerwy w wykonywaniu zlecenia.

Podobnie sytuacja wygląda w przypadku możliwości skorzystania ze zwolnienia lekarskiego. Umowa zlecenia co prawda jest oskładkowana, ale z jednym wyjątkiem – nie jest obowiązkowe odprowadzanie składki chorobowej, która jest niezbędna do skorzystania z zasiłku chorobowego.

Zleceniobiorca może jednak dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego – musi taką chęć zgłosić do zleceniodawcy, który w takim wypadku będzie odprowadzał stosowne składki do ZUS.

Umowa zlecenie a ubezpieczenie zdrowotne

Przy umowie zlecenia odprowadzane jest ubezpieczenie zdrowotne, ale tylko wtedy, jeśli jest to umowa odpłatna. Składki są odprowadzane bez względu na wysokość wynagrodzenia.

ZUS i emerytura a umowa na zlecenie

Umowa zlecenia wymaga odprowadzania także składek na ubezpieczenie emerytalne, a więc są one później uwzględniane przy ustalaniu wysokości emerytury. Jednak czas trwania umowy nie jest brany pod uwagę przy obliczaniu stażu pracy potrzebnego do uzyskania prawa do emerytury.

Do takiego stażu wliczane są wyłącznie okresy zatrudnienia na podstawie umów o pracę, mianowania, wyboru, powołania oraz spółdzielczych umów o pracę.

Kredyty i pożyczki a umowa zlecenie

Powszechnie wiadomo, że banki najchętniej dają kredyty osobom zatrudnionym na umowie o pracę. Tak naprawdę jednak akceptują również umowy zlecenia. Banki zwracają jednak uwagę na czas trwania umowy – najlepiej jeśli w momencie składania wniosku trwa ona od minimum 6 lub 12 miesięcy.

Pozytywna decyzja kredytowa zależy również od innych czynników – przede wszystkim wysokości dochodów i wielkości zobowiązań, które decydują w największym stopniu o zdolności kredytowej.

Na podstawie umowy zlecenia można bez problemu skorzystać z pożyczki pozabankowej – zarówno chwilówki, jak i pożyczki ratalnej.

Firmy pożyczkowe nie stawiają tutaj żadnych wymagań dotyczących stażu pracy. Zwracają głównie uwagę na dochody, które powinny umożliwiać spłatę zobowiązania, a także na wiarygodność klienta, który nie powinien widnieć w bazach dłużników.

Co się dzieje gdy kończy się umowa zlecenie?

Koniec umowy zlecenia określony jest w umowie. Może być oznaczony jako konkretna data albo następuje wskutek wykonania zlecenia. Następstwem tego jest rozwiązanie umowy, która przestaje wiązać obie strony.

Zleceniodawca nie ma obowiązku tutaj przedstawić zleceniobiorcy propozycji zawarcia kolejnej umowy, czyli zapewnić kontynuację zatrudnienia. Nie musi tego robić, ale oczywiście może.

Kolejna umowa może być zawarta znowu na dowolny okres, a także na nowych warunkach. Warto pamiętać, że po zakończeniu umowy zlecenia zleceniodawca nie ma obowiązku wystawiać zleceniobiorcy świadectwa pracy.

Umowa zlecenie jest popularną formą zatrudnienia, która często jest preferowana przez samych pracowników. Jej zaletą jest większa swoboda pracy – można ją wykonywać w nienormowanym czasie i w dowolnym miejscu, a także w każdej chwili wypowiedzieć, jeśli na przykład znajdzie się lepsze zlecenie. Równie dobrze można także wykonywać zlecenia dla kilku zleceniodawców jednocześnie i tym samym zwiększyć swoje dochody.