Rozdzielność majątkowa

Rozdzielność majątkowa to jeden z ustrojów majątkowych mogących występować w małżeństwie. W przeciwieństwie do wspólności nie jest domyślny i trzeba podjąć pewne działania, by go wprowadzić.

Jak to zrobić, ile to kosztuje i przed czym chroni ten szczególny rodzaj intercyzy? Wszystkie kwestie wyjaśniamy poniżej.

Na czym polega rozdzielność majątkowa?

Rozdzielność majątkowa jest stanem prawnym, dotyczącym wyłącznie współmałżonków.

Polega na:

• Posiadaniu przez osoby pozostające w związku małżeńskim dwóch odrębnych majątków;
• Dowolnym dysponowaniu zarobkami przez współmałżonków;
• Możliwością posiadania wspólnych aktywów na zasadzie współwłasności (a nie wchodzących w skład wspólnego majątku, którego zasadniczo przy rozdzielności nie ma).

Jak i kiedy powstaje rozdzielność majątkowa?

Zawarcie związku małżeńskiego jest najczęściej równoznaczne z powstaniem ustroju wspólności majątkowej, która oznacza, że od momentu podpisania aktu małżeństwa, każdy zakup dokonany przez jednego ze współmałżonków jest wspólny. Niezależnie jakiej wartości jest to przedmiot czy też przykładowo nieruchomość.

Innymi słowy, od dnia ślubu, para wspólnie odpowiada za swoje finanse – zarówno przychody, jak i wydatki oraz… długi.

Od momentu powstania ustroju wspólności majątkowej, przez cały czas trwania małżeństwa, małżonkowie mogą zdecydować się na ustanowienie rozdzielności majątkowej. By tego dokonać, nie muszą czekać do samego ślubu. Umowę o rozdzielności można w formie aktu notarialnego sporządzić jeszcze przed rejestracją małżeństwa.

Każdą intercyzę można oczywiście w dowolnym terminie zakończyć, jeśli taka jest wola obojga partnerów.

Intercyza a rozdzielność majątkowa

Intercyza to pojęcie nieco szersze niż rozdzielność majątkowa. Oznacza każdą umowę, która reguluje relacje majątkowe w małżeństwie.

Intercyza może wprowadzać swoimi zapisami ustrój rozdzielności majątkowej, ale może też:

• Ograniczyć wspólność majątkową wyłącznie do pewnego stopnia;
• Rozszerzyć wspólność wynikającą z przepisów prawa.

Kiedy warto skorzystać z rozdzielności majątkowej?

Rozdzielność majątkowa chroni drugiego współmałżonka przede wszystkim przed długami tego pierwszego.

Kiedy warto więc przemyśleć wprowadzenie rozdzielności?

Np. w przypadku, gdy jeden z małżonków;

• Zaniedbuje obowiązki względem rodziny;
• Trwoni wspólny majątek;
• Wykazuje się niegospodarnością;
• Dokonuje ryzykownych operacji finansowych;
• Prowadzi działalność gospodarczą, która niesie za sobą ryzyko powstania niewypłacalności;
• Dokonuje przestępstw;
• Popadł w nałóg (np. alkohol, hazard).

Dodatkowo rozdzielność majątkową ustanawia się w momencie faktycznej separacji małżonków.

Czy rozdzielność majątkowa możliwa jest po ślubie?

Wszystkie opisane w powyższym akapicie sytuacje, mogą wystąpić w czasie trwania małżeństwa. To oznacza, że rozdzielność rozdzielność majątkowa po ślubie jest jak najbardziej dopuszczalna  – może zostać zawarta  w dowolnym momencie jego trwania.

Jak zrobić rozdzielność majątkową w trakcie małżeństwa?

Zrobimy to na dwa sposoby:

1. Notarialnie – na to potrzebujemy jednak zgody obojga współmałżonków. Jeśli para jest zgodna, wystarczą numery PESEL, dokumenty tożsamości ze zdjęciem oraz odpis skrócony aktu małżeństwa potwierdzający jego trwanie.
2. Sądownie – tę drogę wybiera się w momencie braku zgodności co do kwestii rozdzielności w małżeństwie. Powództwo może wnieść wyłącznie jeden ze współmałżonków (a w niektórych przypadkach wierzyciel jednego ze współmałżonków).

Czy można ustanowić rozdzielność majątkową z datą wsteczną?

I tak i nie. Takiej mocy nie ma bowiem notariusz – urzędnik nie może przygotować aktu notarialnego wprowadzającego rozdzielność majątkową z datą wsteczną. Sąd natomiast może w uzasadnionych przypadkach ustanowić rozdzielność majątkową z datą sprzed wniesienia powództwa.

To oznacza, że obie instytucje mają inne prawa w tym zakresie. Inne są też koszty ponoszone za wprowadzenie rozdzielności w przypadku notariusza i sądu.

Rozdzielność majątkowa i jej koszt

Koszt rozdzielności majątkowej  jest z góry ustalony i zasadniczo stały.

Koszt u notariusza
Umowa notarialna wprowadzająca rozdzielność zawierana przed ślubem będzie nas kosztować 400 zł netto (492 zł brutto).

Umowa wprowadzającą rozdzielność majątkową, kiedy ustrój wspólności już trwa to ten sam koszt + opłata za podział majątku. Jej wysokość zależy od jego wielkości.

Koszt w sądzie
Wniesienie powództwa o rozdzielność majątkową wiąże się z opłatą na poziomie 200 zł. W toku sprawy mogą jednak pojawić się koszty dodatkowe, których wielkości nie sposób przewidzieć.

Pamiętajmy, że uchronienie się przed długami może być warte tej ceny, jednak mówimy wyłącznie o ochronie za życia współmałżonka.

Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie

Akty notarialne oraz orzecznictwo sądowe dotyczące rozdzielności majątkowej nie mają żadnego wpływu na prawo do dziedziczenia. Żona dziedziczy po mężu, a mąż po żonie zgodnie z testamentem, lub w przypadku jego braku – zgodnie z ustawą.

Kiedy rozdzielność majątkowa nie chroni?

Rozdzielność majątkowa przestaje chronić w momencie śmierci współmałżonka, co oznacza, że jeśli wdowa lub wdowiec nie podejmą odpowiednich kroków prawnych, może dojść do odziedziczenia długów po zmarłym.

Przepisy prawa dopuszczają jednak:

• Przyjęcie spadku wprost – współmałżonek dziedziczy w tej sytuacji wszystko;
• Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – długi są w takim przypadku dziedziczone maksymalnie do wysokości majątku, a zatem w najgorszym przypadku współmałżonek wychodzi na tzw. zero;
• Odrzucenie spadku – jego wynik to brak dziedziczenia, tak, jakby współmałżonka w ogóle nie było w testamencie lub nie miał prawa do dziedziczenia.

Wróćmy jednak do skutków intercyzy za życia obojga współmałżonków. Co w sytuacji, kiedy chcemy dokonać rozdzielności, a posiadamy na przykład wspólną nieruchomość, lub kredyt.

Rozdzielność majątkowa a wspólny dom

Jeżeli oprócz rozdzielności chcemy dokonać także podziału wspólnego majątku, możemy zrobić to tymi samymi sposobami, którymi wprowadza się zmianę ustroju.

1. Notarialnie
   jeśli małżonkowie są zgodni co do sposobu podziału majątku, wystarczy zadeklarować przed notariuszem jego skład oraz jaki udział we własności przypada każdemu z partnerów. Wraz z aktem notarialnym podpisuje się także oświadczenie o braku jakichkolwiek roszczeń względem ślubnego.
2. Sądownie
   jeśli małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia w kwestii podziału majątku, ich spór rozstrzygnąć może sąd.

Rozdzielność majątkowa a kredyt

Niezależnie od tego, jak wyglądają okoliczności powstania rozdzielności majątkowej, zaciągnięty przed jej wprowadzeniem kredyt, pozostaje zobowiązaniem, za który na małżonkach ciąży wspólna odpowiedzialność, a sposób czy warunki spłaty nie zmieniają się.

Jeśli któryś z partnerów chce z kolei zaciągnąć nowy kredyt, pozostając w związku małżeńskim:

• Wspólnota majątkowa obliguje go do uzyskania zgodny współmałżonka na zobowiązanie;
• Rozdzielność majątkowa pozwala mu zaciągnąć kredyt bez zgody współmałżonka.

Zalety i wady rozdzielności majątkowej

Małżeństwo rezygnujące ze wspólności majątkowej to dwoje ludzi, którzy zdecydowali się budować swoje majątki oddzielnie i bogacić się na własny rachunek. Taka sytuacja ma zarówno plusy, jak i minusy.