Alimenty na żonę – wszystko, co musisz wiedzieć

Obowiązek alimentacyjny nie zawsze dotyczy dzieci i niekoniecznie pojawia się dopiero po zakończeniu związku małżeńskiego. Alimenty na żonę (lub rzadziej — męża) mogą zostać zasądzone w pewnych życiowych sytuacjach, o których piszemy poniżej. Artykuł zawiera wszystkie istotne informacje dotyczące tego typu „pomocy” finansowej i wyjaśnia, w jaki sposób o nią zawnioskować.

Czy możliwe są alimenty na małżonka?

Małżonkowie mogą wystąpić o zasądzenie na ich rzecz alimentów zarówno w trakcie trwania małżeństwa, jak i po rozwodzie. Do takich sytuacji odnosi się art. 60 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Pozwala on wyodrębnić dwa typy obowiązku alimentacyjnego:

• zwykły — nie jest uzależniony od winy orzeczonej w procesie rozwodowym;
• rozszerzony — kiedy winę za rozpad małżeństwa ponosi wyłącznie jeden z małżonków.

Definicja alimentów na żonę

Określenie alimenty na żonę stosowane jest w kontekście sytuacji, w której mąż jest zobowiązany zapewnić swojej żonie wsparcie finansowe, by pomóc jej utrzymać standard życia sprzed rozpadu związku małżeńskiego. Można ubiegać się o nie również w trakcie małżeństwa i przeciwdziałać tym samym przemocy ekonomicznej.

Zgodnie z prawem małżonkowie są bowiem zobowiązani do dołożenia wszelkich starań, by potrzeby życiowe współmałżonka były zaspokojone — proporcjonalnie do swoich możliwości związanych z uzyskiwanym dochodem oraz posiadanym majątkiem.

Wszystkie powyższe przypadki są podstawą do starania się (przez żonę) o alimenty w trakcie trwania małżeństwa, czyli żądanie wypłacania jej całości lub części wynagrodzenia.

Kiedy żona może żądać alimentów?

Alimentów można żądać:

• zarówno, kiedy małżeństwo nadal trwa, jak i po jego zakończeniu;
• zarówno na etapie postępowania rozwodowego, jak i po orzeczeniu końca związku, w kolejnym, odrębnym postępowaniu.

A jakie kwoty mogą zostać zasądzone?

Wysokość alimentów na żonę lub męża

Nie istnieje jedna, uniwersalna kwota alimentów na współmałżonka, którą odgórnie ustalają przepisy polskiego prawa. To, jaka wysokość alimentów będzie odpowiednia i na jakiej podstawie Sąd ustali obowiązującą kwotę, jest kwestią bardzo indywidualną. Należy jednak pamiętać, że obowiązek alimentacyjny zawsze pokrywa tzw. usprawiedliwione potrzeby uprawnionego.

Co wpływa na wysokość zasądzonych alimentów?

• Różne okoliczności życiowe;
• Sytuacja społeczno-ekonomiczna;
• Cele obowiązku alimentacyjnego.

Procedura ubiegania się o alimenty na współmałżonka

Alimenty na żonę są ustalane w toku odrębnej sprawy. Nie są np. rozstrzygane automatycznie w rozprawie rozwodowej m.in. z uwagi na to, że mogą mieć różną podstawę prawną w zależności od tego, który (i czy w ogóle) ex-małżonek zostanie winnym lub współwinnym rozpadu małżeństwa w wyroku rozwodowym.

Cały proces, krok po kroku, może wyglądać następująco:

1. Konsultacja z prawnikiem — najlepiej skontaktować się z adwokatem specjalizującym się w prawie rodzinnym;
2. Zgromadzenie dokumentacji — zanim przystąpimy do procedury ubiegania się o alimenty, dobrze jest zebrać dowody na konieczność alimentów. Na przykład potwierdzenie braku dochodów lub niewystarczających do samodzielnego utrzymania się zarobków. Przydadzą się także dokumenty dotyczące majątku i zasobów finansowych obojga małżonków;
3. Złożenie pozwu — prawnik może pomóc w przygotowaniu tego dokumentu i wskazać, gdzie i w jaki sposób go złożyć;
4. Proces sądowy i rozstrzygnięcie.

Jeśli sąd podejmie decyzję o przyznaniu alimentów, mąż staje się zobowiązany do regulowania należności zgodnie z wyrokiem.

Jak długo trzeba płacić alimenty na żonę lub męża?

Obowiązek płacenia alimentów przez małżonka, który nie został uznany za winnego rozpadu małżeństwa, standardowo przestaje obowiązywać po 5 latach od wydania orzeczenia rozwodu. Taka sytuacja może mieć miejsce wcześniej, jeśli uprawniony do alimentów ponownie wejdzie w związek małżeński.

W innych sytuacjach, przepisy prawne nie określają limitów czasowych. Co za tym idzie małżonek, który jest wyłącznie winny lub współwinny, może być zmuszony do płacenia alimentów na żonę lub męża dożywotnio.

Alimenty na żonę a podatek

Wypłacanych alimentów nie można odliczyć od dochodu. Obowiązek alimentacyjny nie uprawnia do żadnej ulgi podatkowej.

Od drugiej strony jednak — zgodnie z aktualnymi regulacjami, alimenty stanowią przychód dla ich beneficjenta i z tego tytułu mogą być objęte obowiązkiem podatkowym. Niemniej jednak istnieją określone wyjątki, które zostały uwzględnione w przepisach prawnych.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o PIT, zwolnieniu z podatku podlegają alimenty wypłacane na rzecz:

• dzieci, które nie ukończyły 25. roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
• innych osób niż wymienione powyżej, otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

Na koniec przyjrzyjmy się jakie alternatywne działania można podjąć, by nie doszło do sprawy sądowej o alimenty.

Alternatywy dla alimentów na współmałżonka

Rozwiązania, które pozwalają na zapewnienie wsparcia finansowego byłemu małżonkowi bez konieczności ustanawiania regularnych płatności alimentacyjnych to na przykład:

• Ugoda finansowa

Byli małżonkowie mogą zawrzeć prywatną umowę w sprawie wsparcia finansowego. Może ona określać okresowe płatności lub jednorazową sumę pieniędzy. Jej zaletą jest większa elastyczność i możliwość dopasowania do konkretnej sytuacji finansowej i potrzeb obu stron.

• Podział mienia

W czasie rozwodu lub separacji warto dokładnie podzielić wspólne mienie, wliczając w to nieruchomości, środki na rachunkach bankowych i inne aktywa finansowe, by — jeśli to możliwe — podział sprawił, że dodatkowe wsparcie finansowe dla byłego małżonka nie będzie konieczne.

• Mediacje

Mowa o procesie, w którym strony konfliktu spotykają się z niezależnym mediatorem. Pomaga on osiągnąć porozumienie w sprawach finansowych i innych kwestiach rozwodowych. Mediacje mogą prowadzić do ugody finansowej, która jest korzystna dla obu stron.