Ulga rehabilitacyjna – kto może skorzystać i jak

Ulga rehabilitacyjna to ulga podatkowa, która pozwala obniżyć podatek dochodowy osobom niepełnosprawnym lub ich opiekunom.Polega ona na możliwości odliczenia w deklaracji PIT od dochodu pewnych kosztów związanych z rehabilitacją osoby niepełnosprawnej oraz ułatwieniem jej codziennego życia.

Dowiedz się, na czym konkretnie polega ulga rehabilitacyjna, czyli kto może z niej skorzystać i jakie wydatki można dzięki niej odliczyć.

Co to jest ulga rehabilitacyjna i kto może skorzystać?

Ulga rehabilitacyjna jest jedną z najstarszych ulg podatkowych, ponieważ wprowadzono ją w 1992 roku. Od początku jest ona przeznaczona dla osób niepełnosprawnych, jednak mogą z niej skorzystać także osoby, którzy mają na utrzymaniu podopiecznych z orzeczoną niepełnosprawnością (warunki skorzystania przez opiekunów z ulgi wyjaśnimy niżej).

Za osobę niepełnosprawną uważa się każdego, kto:

• ma orzeczoną przez lekarza orzecznika ZUS niezdolność do samodzielnej egzystencji bądź jeden z trzech stopni niepełnosprawności,
• lub ma przyznaną rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną.

Głównym celem ulgi rehabilitacyjnej jest możliwość obniżenia przez podatnika podatku dochodowego poprzez odliczenie od dochodu w deklaracji PIT (28, 36 lub 37) kosztów poniesionych z tytułu:

• rehabilitacji osoby niepełnosprawnej,
• ułatwienia osobie niepełnosprawnej wykonywania czynności życiowych (np. przemieszczania się).

W ramach ulgi można odliczyć wyłącznie wydatki określone przez przepisy i z uwzględnieniem ustalonych dla nich limitów kwotowych.

Ulga rehabilitacyjna a opiekun niepełnosprawnego

Jak już wspomnieliśmy, ulga rehabilitacyjna przysługuje także opiekunowi osoby niepełnosprawnej, który zajmuje się jego utrzymaniem, a więc faktycznie ponosi wydatki na cele jej rehabilitacji z własnej kieszeni.

W praktyce chodzi o opiekunów najbliższych członków rodziny, czyli np. rodziców niepełnosprawnych dzieci (także dzieci obcych przyjętych na wychowanie i pasierbów), bądź podatników, którzy ponoszą wydatki na opiekę nad schorowanymi rodzicami, dziadkami, teściami, zięciem lub synową.

Co ważne, opiekunowie mają prawo do ulgi rehabilitacyjnej tylko w sytuacji, gdy ich niepełnosprawny podopieczny w rozliczanym roku podatkowym nie przekroczy progu dochodowego w wysokości 12-krotności renty socjalnej. Od 1 marca 2021 roku renta taka wynosi 1250,88 zł.

Wysokość kwoty dla ulgi rehabilitacyjnej

Ustawodawca przewidział dość długi katalog wydatków podlegających odliczeniu. W zależności od ich rodzaju można je odliczyć od dochodu w PIT w całości lub jedynie do określonej kwoty limitu. Limity obowiązują w przypadku wydatków związanych z:

• z opłaceniem przewodnika osób niewidomych i osób z niepełnosprawnością ruchową,
• z utrzymaniem psa asystującego,
• używaniem samochodu osobowego przez osobę niepełnosprawną,
• zakupem leków.

Każde z trzech pierwszych odliczeń ma ten sam limit i wynosi on 2280 zł w ujęciu rocznym. Oznacza to, że w deklaracji PIT można z tytułu każdego z tych trzech rodzajów wydatków odliczyć maksymalnie 2280 zł. Jeśli więc wydatki były wyższe, można odliczyć tylko kwotę mieszczącą się w limicie.

Nieco inaczej limit określony jest dla ulgi za leki, co wyjaśnimy niżej.

Rodzaje odliczeń w uldze rehabilitacyjnej

Przepisy przewidują zamknięty katalog wydatków, jakie można odliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej i należą do nich następujące koszty:

• adaptacji i wyposażenia mieszkania oraz jeśli jest to konieczne budynku mieszkalnego do potrzeb osoby niepełnosprawnej (chodzi tutaj np. o montaż podnośnika lub windy, wymianę drzwi, likwidację progów, montaż kotła grzewczego z automatycznym podajnikiem paliwa itp.),
• przystosowania samochodu do potrzeb osoby niepełnosprawnej (np. przez montaż podnośnika lub wciągarki do wózka inwalidzkiego, elektrycznie przesuwanych drzwi, specjalnych pedałów itp.),
• zakup oraz naprawę prywatnego sprzętu wykorzystywanego przez osobę niepełnosprawną do rehabilitacji, lub urządzenia które ułatwia mu wykonywanie czynności życiowych – sprzęty te powinny mieć indywidualny charakter i mieć związek z rodzajem niepełnosprawności (np. osoba mająca orzeczenie o niepełnosprawności z tytułu braku kończyny dolnej będzie mogła odliczyć zakup elektrycznego wózka inwalidzkiego),
• zakup wydawnictw i materiałów szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
• koszty pobytu na turnusie rehabilitacyjnym lub na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego (odliczeniu podlegają koszty zakwaterowania, wyżywienia i zabiegów, a także odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego),
• opłaty za kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia (odliczeniu podlegają koszty zakwaterowania, wyżywienia i zabiegów, a także odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego),
• koszty usług przewodników osób niewidomych z I lub II grupą inwalidztwa,
• koszty usług przewodników osób z niepełnosprawnością narządu ruchu mających orzeczoną I grupę inwalidztwa,
• wydatki na utrzymanie psa asystującego,
• koszty domowej opieki pielęgniarskiej nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej jej samodzielne poruszanie się,
• usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
• koszty usług tłumacza języka migowego,
• wydatki na leki,
• odpłatny i niezbędny transport osoby niepełnosprawnej na konieczne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne,
• używanie samochodu osobowego będącego własnością osoby niepełnosprawnej lub jego opiekuna.

Warto zauważyć, że ulga rehabilitacyjna nie przysługuje z tytułu kosztów leczenia osoby niepełnosprawnej, a jedynie jej rehabilitacji. Nie można zatem odliczyć wydatków poniesionych np. na wizyty lekarskie, badania, czy też zabiegi chirurgiczne.

Wydatki na samochód a ulga rehabilitacyjna

Ulga rehabilitacyjna umożliwia odliczenie od dochodu w rocznym PIT wydatków związanych z używaniem przez osobę niepełnosprawną samochodu osobowego. Takie auto musi należeć do podatnika, a więc osoby niepełnosprawnej lub jej opiekuna, który ją utrzymuje (może być to własność lub współwłasność).

Jak już wiesz, odliczyć można maksymalnie 2280 zł. Odliczeniu podlegają wydatki związane z wykorzystaniem auta w celach rehabilitacji lub ułatwienia czynności życiowych osoby niepełnosprawnej. Chodzi więc tutaj o koszty dojazdów nie tylko na zabiegi, lecz także do lekarza, do pracy, na zakupy itp.

Takich kosztów nie trzeba dokumentować, choć z pewnością warto zbierać rachunki za paliwo na wypadek kontroli skarbowej. Oficjalnie wymagane jest jednak posiadanie jedynie dokumentów potwierdzających:

• własność lub współwłasność auta (wystarczy dowód rejestracyjny),
• niepełnosprawność podatnika lub jego podopiecznego,
• ubezpieczenia OC pojazdu.

Ulga rehabilitacyjna na zakup leków

Ulga rehabilitacyjna przysługuje także z tytułu wydatków poniesionych na zakup leków dla osoby niepełnosprawnej. Chodzi tutaj wyłącznie o leki, które zostaną przepisane przez lekarza specjalistę. Mogą być one przyjmowane stale lub czasowo.

Ważne, by posiadać dokument potwierdzający takie zalecenie lekarskie, a więc np. receptę. Dodatkowo udokumentowany musi być sam wydatek na leki i tutaj musisz pamiętać, że fiskus akceptuje wyłącznie imienne faktury, natomiast nie uznaje zwykłych paragonów.

Samo odliczenie zakupu leków w ramach ulgi rehabilitacyjnej także jest specyficzne, ponieważ polega na odliczeniu wyłącznie nadwyżki kosztów ponad kwotę 100 zł z łącznych wydatków miesięcznych na leki. Oznacza to, że:

• należy zsumować wydatki na leki w każdym miesiącu oddzielnie i obliczyć, ile wynosi w każdym z nich ulga poprzez odjęcie od pełnej sumy wydatków kwoty 100 zł,
• następnie trzeba dodać wszystkie miesięczne kwoty ulgi i dopiero tę sumę uwzględnić w rocznym zeznaniu PIT.

Przykład rozliczenia ulgi rehabilitacyjnej na leki

Roczna kwota ulgi na leki: 511 zł

Ulga rehabilitacyjna – warunki skorzystania

Aby skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, należy spełnić łącznie następujące warunki:

• być osobą niepełnosprawną lub osobą mającą na utrzymaniu osobę niepełnosprawną (z zastrzeżeniem limitu dochodowego),
• być podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych i rozliczać się według skali podatkowej lub ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
• w rozliczanym roku podatkowym osiągnąć dochody i ponieść wydatki na cele rehabilitacyjne bądź związane z ułatwieniem czynności życiowych osoby niepełnosprawnej,
• mieć dokumenty potwierdzające poniesienie określonych kwot ww. wydatków (poza trzema wyjątkami, które wyjaśnimy niżej).

Dokumenty potrzebne do skorzystania z ulgi

Podatnik chcący skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej powinien dysponować dokumentami potwierdzającymi jego prawo do odliczeń. Do najważniejszych z nich należą:

• orzeczenie lekarskie potwierdzające niepełnosprawność,
• dokument potwierdzający pokrewieństwo opiekuna wobec osoby niepełnosprawnej, jeśli to on rozlicza ulgę rehabilitacyjną,
• dokumenty potwierdzające poniesienie wydatków podlegających odliczeniu (nie mogą być to paragony, lecz dokumenty imienne np. faktury lub potwierdzenia przelewów) – nie dotyczy to jedynie kosztów użytkowania samochodu, utrzymania psa asystującego oraz usług przewodnika.

Ulga rehabilitacyjna – zmiany w 2020

Zasady stosowania ulgi rehabilitacyjnej uległy w ostatnich latach zmianie. Do najważniejszych z nich należy nowelizacja przepisów z 2017 roku, która uprawnia do odliczenia kosztów eksploatacji samochodu nie tylko związanych z transportem osoby niepełnosprawnej na zabiegi rehabilitacyjne, ale także w celach związanych z ułatwieniem jej wykonywania czynności życiowych.

Poza tym każdego roku zmienia się wysokość renty socjalnej, która jest podstawą do obliczania limitu dochodów uprawniającego do odliczenia ulgi rehabilitacyjnej przez opiekuna osoby niepełnosprawnej.

Na koniec warto przypomnieć, że z tytułu ulgi rehabilitacyjnej odliczeniu w PIT podlegają wyłącznie wydatki poniesione w rozliczanym roku podatkowym. Nie można zatem w deklaracji za 2021 rok odliczyć kosztów poniesionych np. w styczniu 2022 roku. Można natomiast rozliczyć wydatki poniesione w poprzednich latach, ale wyłącznie na zasadzie złożenia korekty PIT za rok, w którym poniosło się określone koszty.