Renta chorobowa – czym jest i kto może ją otrzymać?

Renta chorobowa zwana również inwalidzką jest świadczeniem przyznawanym osobom niezdolnym do pracy z powodów zdrowotnych.

Jeśli więc wskutek wypadku, choroby lub inwalidztwa nie jesteś w stanie podjąć pracy zarobkowej, możesz złożyć wniosek do ZUS o wypłacanie takiego świadczenia.

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednak po spełnieniu określonych warunków. Dowiedz się, o jakie wymagania chodzi, czyli na jakich zasadach przyznawane jest świadczenie rentowe.

Co to jest renta chorobowa?

Renta chorobowa to potoczne określenie renty z tytułu niezdolności do pracy, której zasady przyznawania określone są w Ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 291, z późn. zm.).

Jest to regularne świadczenie wypłacane osobom, które ze względu na swój zły stan zdrowia nie mogą podjąć pracy zarobkowej.

W zależności od stopnia niezdolności do pracy renta inwalidzka może być przyznana na stałe lub jedynie na określony czas.

Kto przyznaje rentę chorobową?

Rentę chorobową przyznaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).

KRUS zajmuje się ubezpieczeniami społecznymi rolników, czyli osób posiadających gospodarstwo rolne i prowadzących działalność rolniczą osobiście oraz na własny rachunek.

ZUS natomiast obsługuje wszystkie pozostałe osoby objęte obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym, czyli np. prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą lub zatrudnione na umowę o pracę.

Orzecznictwem do celów rentowych zajmują się również Ministerstwo Obrony Narodowej (MON) lub Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) w odniesieniu do pracowników służb mundurowych.

Renta chorobowa a niezdolność do pracy zarobkowej

Renta chorobowa przysługuje wyłącznie osobom, które są niezdolne do wykonywania pracy zarobkowej z powodu złego stanu zdrowia, czyli choroby lub inwalidztwa. Niezdolność do pracy stwierdza lekarz orzecznik ZUS lub KRUS, a dokładnie komisja lekarska, najczęściej w trzyosobowym składzie.

Takie orzeczenie wydawane jest na podstawie dostarczonej przez wnioskodawcę dokumentacji medycznej oraz w niektórych przypadkach także po przeprowadzeniu bezpośrednich badań osoby ubiegającej się o świadczenie.

Niezdolność do pracy z powodu złego stanu zdrowia może być określona przez lekarza orzecznika jako:

• całkowita – jeżeli stan zdrowia wnioskującego o rentę nie pozwala mu podjąć jakiejkolwiek pracy,
• częściowa – jeżeli wnioskodawca utracił w znacznym stopniu zdolność do wykonywania pracy w swoim zawodzie, czyli zgodnej ze swoimi kwalifikacjami.

Lekarz orzecznik ZUS orzeka nie tylko stopień niezdolności do pracy, ale także przewidywany okres jej trwania oraz ewentualne szanse na jej odzyskanie wskutek przekwalifikowania zawodowego.

Kto może ubiegać się o rentę chorobową?

O rentę chorobową może się ubiegać każda osoba pełnoletnia, która ze względu na zły stan zdrowia nie może podjąć pracy zarobkowej i która nie ma jeszcze ustalonego prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mówiąc prościej, renta chorobowa jest przeznaczona dla osób w wieku produkcyjnym, które nie są zdolne do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo.

Jakie warunki muszą być spełnione, by otrzymać rentę chorobową?

Renta chorobowa jest przyznawana tylko i wyłącznie tym osobom, które spełnią określone warunki. Jeśli chcesz ubiegać się o takie świadczenie z ZUS lub KRUS, musisz więc spełnić następujące wymagania:

• lekarz orzecznik stwierdzi Twoją niezdolność do pracy,
• masz odpowiedni staż ubezpieczeniowy (składkowy i nieskładkowy),
• Twoja niezdolność do pracy powstała w czasie ww. okresów ubezpieczeniowych lub w ciągu 18 miesięcy od ich ustania (nie dotyczy to osób całkowicie niezdolnych do pracy, które mają – w przypadku kobiet co najmniej 20-letni i w przypadku mężczyzn co najmniej 25-letni staż ubezpieczeniowy).

Minimalny staż ubezpieczeniowy określany jest według wieku. Musi on trwać od co najmniej:

• 1 roku – w przypadku osób ubiegających się o rentę, które nie ukończyły jeszcze 20 lat,
• 2 lata – dotyczy osób, które utraciły zdolność do pracy w wieku od 20 do 22 lat,
• 3 lata – dotyczy osób w wieku 22-25 lat,
• 4 lata – dotyczy osób w wieku od 25 do 30 lat,
• 5 lat – w przypadku osób, które stały się niezdolne do pracy po ukończeniu 30. roku życia – ten 5-letni okres ubezpieczeniowy musi przypadać na ostatnie 10 lat, chyba że osoba ubiegająca się o rentę jest całkowicie niezdolna do pracy i może wykazać się minimalnym okresem składkowym 25 lat w przypadku kobiet i 30 w przypadku mężczyzn.

Jak widać, dość istotnym warunkiem do uzyskania renty chorobowej jest konieczność wykazania się odpowiednim stażem ubezpieczeniowym.

Czy renta chorobowa jest dożywotnia?

Niezdolność do pracy orzekana jest na okres do 5 lat lub w wyjątkowych sytuacjach na dłuższy, jeśli osoba ubiegająca się o rentę nie rokuje na odzyskanie zdrowia i zdolności do podjęcia pracy zarobkowej.

W niektórych przypadkach ZUS orzeka także niezdolność do pracy do osiągnięcia wieku emerytalnego np. gdy dotyczy to osoby, której do takiego wieku brakuje mniej niż 5 lat.

Renta chorobowa przyznawana jest w trzech wymiarach:

• jako renta stała – jeśli niezdolność do pracy jest uznana za trwałą – wówczas rencista może pobierać świadczenie nawet do osiągnięcia wieku emerytalnego (nie jest to jednak renta dożywotnia, ponieważ ZUS może w każdej chwili zweryfikować stan zdrowia rencisty i podjąć decyzję o wstrzymaniu wypłaty świadczenia),
• jako renta okresowa – jej okres jest określany indywidualnie adekwatnie do stanu zdrowia,
• jako renta szkoleniowa – jest przyznawana na okres od 6 do maks. 36 miesięcy i dotyczy osób, wobec których orzeczono niezdolność do pracy w określonym zawodzie, a więc uznano jednocześnie, że istnieje szansa na ich powrót do pracy po odpowiednim przekwalifikowaniu się do wykonywania innego zawodu.

Czy renta chorobowa może być odebrana?

Renta chorobowa może zostać obniżona, albo nawet odebrana.

Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, w której rencista podejmie zatrudnienie. Jeśli ma orzeczoną częściową niezdolność do pracy i po znalezieniu zatrudnienia będzie miał zarobki przekraczające 70% średniego wynagrodzenia, ZUS może mu obniżyć świadczenie rentowe. Jeśli natomiast zarobki przekroczą 130% średniego wynagrodzenia, renta może zostać zawieszona.

Warto też pamiętać, że ZUS może odebrać rentę także osobom, wobec których orzekł całkowitą niezdolność do pracy o charakterze trwałym. Może bowiem w każdym momencie wezwać rencistę na badanie i ocenić stan jego zdrowia. Jeśli uzna, że stan zdrowia rencisty poprawił się na tyle, że może on podjąć zatrudnienie, może zadecydować o wstrzymaniu wypłaty świadczenia.

Podsumowanie

Renta chorobowa pozwala godnie żyć osobom schorowanym lub niepełnosprawnym, które nie mogą podjąć normalnego zatrudnienia. Niestety otrzymanie renty nie jest łatwe – ZUS bacznie analizuje stan zdrowia każdego wnioskodawcy pod kątem jego przydatności do pracy.

Jeśli istnieją przesłanki do tego, że może podjąć zatrudnienie, często odrzuca wniosek o przyznanie świadczenia lub przyznaje je jedynie na krótki okres.

Świadczenia z ZUS nie są też zbyt wysokie – zależą głównie od wysokości zarobków osiąganych przed przejściem na rentę. Przeciętna ich wysokość to dzisiaj około 1800-1900 zł.

Osoby o niskim stażu ubezpieczeniowym zwykle mogą liczyć na około 1000 zł miesięcznie – aktualnie bowiem minimalna renta chorobowa wynosi 938,16 zł z tytułu częściowej niezdolności do pracy i 1250,88 zł w przypadku całkowitej niezdolności.